Uşaqları necə tərbiyə edək?

 

Uşaqların yaxşı təhsili qədər də onların tərbiyə edilməsi həmin dövlətin uğurlu gələcəyi deməkdir. Uşaqların tərbiyəli böyüdülməsində nəsihətlər bir önəm daşımır. Burada ölkədəki ictimai-siyasi mühit, iqtisadi durum, demokratik vəziyyət tərbiyəyə ətraf mühit kimi böyük təsir göstərir.

Amerikanın “U.S. News & World Report” xəbər jurnalı uşaqların tərbiyyə edilməsi üçün dünyanın yaxşı və pis ölkələrini müəyyənləşdirib. Buna görə 73 ölkə seçilərək 65 müxtəlif kateqoriya üzrə 20 min insan arasında sorğu keçirilib. Şimali və Cənubi Amerika ölkələrinin sakinləri, Asiya, Avropa qitəsində yaşayanlar, Yaxın Şərq və Afrika dövlətlərinin əhalisi və sair ölkələrin insanları sorğuda iştirak ediblər. Nəticədə məlum olub ki, Danimarka uşaqların tərbiyyə edilməsi üçün dünyanın ən yaxşı ölkəsidir.  Ondan sonra ilk beşliyi İsveç, Norveç Kanada və Niderland götürür. İlk onluğa isə adını çəkdiyim bu ölkələrlə yanaşı Finlandiya, İsveçrə, Yeni Zelandiya, Avstraliya və Avstriya da düşüb. Daha sonra İngiltərə, Lüksemburq, Almaniya, Fransa, İspaniya, İtaliya, Portuqaliya, Amerika, Yaponiya və 20-ci yerdə Polşa durur. Uşaqların tərbiyyə edilməsi üçün ən pis 10 ölkənin adlarını da “U.S. News & World Report” jurnalı açıqlayıb. Bu ölkələr həmin siyahının ən son pillələrində yer alıblar. Dünyada uşaqların tərbiyyə edilməsi üçün müəyyən edilmiş 10 ən pis ölkəsinin ardıcıllığı belədir:

Qazaxstan, Livan, Qvatemala, Myanma, Oman, İordaniya, Sədui Ərəbistan, Azərbaycan, Tunis və Qana. Gördüyünüz kimi ölkəmizdə uşaqların tərbiyyəsi üçün münbit şəraitin olmadığı sorğu üzrə və adıçəkilən jurnal vasitəsilə dünyaya çatdırılıb. Bunun səbəbi Azərbaycan cəmiyyətində, ölkə gəncləri arasında günbəgün artan didarlıq (əsasəndə İranın təbliği nəticəsində islamın şiə qolunun insanlar arasında virus kimi yayılmasıdır) və “vor zakon” sevdalılığıdır. Gənclərin ən çox yığışdıqları icitimai yerlərdə, çayxanalarda dini nağılllardan və “lotu” söhbətlərindən savayı bir məlumat eşitmək mümkün deyil. Adam yaşadığı ölkənin Baş Nazirinin, Milli Məclisin Sədrinin kim olduğunu bilmir, amma hansısa “lotu” dediyi adamın bioqrafiyasını sənə danışır. Adam şəxsiyyət vəsiqəsini üzərində daşıdığı dövlətin Konstitutsiyasından xəbəri yoxdu, amma sənə “Quran”dan danışır, hədislərdən sitat, zad gətirir. Məhəmməd belə gəldi, imamlar belə getdi söhbətləri bu milləti küt edib. Avropada “vor zakon” söhbəti etsən adama gülərlər və başa düşməzlər ki, sən nədən söhbət edirsən. Avropa din aclığını artıq bir əsrdən çoxdur ki, yaşayıb bitirib və bu gün  kilsələrdən muzey kimi istifadə edilir. Azərbaycanda isə milyonlarla pul xərcləyib məscid tikməklə fəxr edirlər. Əlbəttə ki, bu düşüncədə olan ölkədə uşaq tərbiyə etmək mümkün deyil. Bir ölkədəki insan ateist olduğuna görə ictimai qınağa gətirilə, barmaqla göstərilə, hər an təzyiqlərlə üzləşmə təhlükəsi yaşaya, o cəmiyyətdən tolerantlıq gözləmək, Avropasayağı inkişaf arzulamaq sadəcə xülyadır. Nəqədər ki, məscidlər kitabxanalara çevrilmir, ali məktəbə qəbul olmaq üçün qurbanlar niyyət edilir, o ölkədə dindarlığın gətirdiyi kütlük, “vor zakon” təfəkkürünün yaydığı avara və faydasız gənclərin sayı çox olacaq. Bu dövləti idarəedənlərin işinə yarasa da ümumilikdə ölkə üçün, dövlətin gələcəyi baxımından səmərəsiz toplum yığınından başqa bir şey deyildir. Güclü dövlət güclü iqtisadiyyatı, səmərəli sosial bazası, yenilikci təhsili olmaqla fərqlənir. Bütün bunlar dindarlığa meyl edib quldarlığa, ibtidai icma qurluşuna qayıtmaqla olmur. Güclü təhsilə dayanaraq gəncləri elmi tərbiyə etməklə mümkündür.