Güntay Gəncalp: “Quranı ərəb şairləri yazıb”

Finlandiyada mühacirət həyatı yaşayan şair, yazıçı və araşdırmaçı Güntay Gəncalpla söhbətləşdik. Söhbətimiz uzun çəkmədi, ancaq maraqlı məqamlar öz əksini tapdı. Nədən danışdığımızı bilmək istəyirsinizsə, buyurun.

- Bir ədəbiyyatçı, yazıçı üçün mühacirətin önəmli olduğu söylənilir. Mühacirət sizə nə verdi və nəyi aldı?

- Doğru söyləmişlər. Bir düşüncə və ədəbiyyat adamının həyatında mütləq mühacirət mərhələsi olmalıdır. Çünkü insan qarşılaşdığı yeni olaylarla öz sosial həyatındakı birikimləri istər-istəməz qarşılaşdırmaq məcburiyyətində qalır. Mənim həyatımda mühaciərtin şok təsiri olmuşdu. Həm düşüncə və esetik, həm də sosial həyatımda bu öz təsirini göstərdi. Tariximizdən, kültürümüzdən oxuyub ağlımda topladığım bilgilərin heç bir işə yaramadığını, yarayamacağını sezdim. Bütün tariximizdə bəşəriyyətə yararlı olacaq bir şey yoxdur. Olsaydı, zatən diqqətləri cəzb edərdi. Bunu məndən öncə Axundovla başlayıb 1930-cu illərə qədər davam edən ziyalılarımız da görmüşlər.

- Yəqin ki, Azərbaycanı və burada gedən hadisələri izləyirsiz. Ölkəmiz necə təssürat bağışlayır sizə?

- Çox sevimsiz. Azərbaycan hər gün bir az daha İranlaşır. Hər məhərrəmlik gəldiyində o görüntülərdən iyrənirəm. Sürü-sürü insanlar ağlaşıb bağrışırlar. Nədən? Bu qədər də ədəbsizlikmi olar? Vəhşicə bağrışma, ağlaşma. Belə bir toplum əsla mədəni ola bilməz.

- Dinə qarşı münasibətə görə siz kimsiz?

- Mən uzun illər islamşünaslıqla məşğul olmuşam. Hətta ərəbcəmi bu niyyət üçün dərinləşdirdim. Quranı orijinaldan oxudum. İslam dininin bəşəriyyət, özəlliklə Yaxın Şərq xalqları üçün bir tələ olduğunu gördüm və anladım. Buna görə də islamla olan bütün bağlarımı bir mədəni insan olaraq kəsdim. Tanrıya inanıram. Ancaq heç bir peyğəmbərə və onların kitabına inanmıram. O kitablardakı allah intiqamçı, cəllad, insanları cəhənnəmdə yandırmaqdan zövq alan sadist allahdır. Yaradan Tanrı insnaları azad görmək istər. Yerə qapanıb kölə kimi yalvarmalarını görmək istəməz.

- Ərəb dilini bilirsinizmi? Quranı ərəbcə başa düşərək oxumusunmu?

- Ərəb dili dörd mərhələdən ibarətdir: Quran ərəbcəsi, hədis ərəbcəsi, şeir ərəbcəsi, nəsr ərəbcəsi. Mən ərəbcəni fars dili qədər mükəmməl bilmirəm, ancaq Quran və hədis ərəbcələrini yaxşı bilirəm. Araşdırmalarım bu sahə üzərinə olmuşdur.

- Sizin “Səfəvilər” kitabınız Azərbaycanda geniş müzakirələrə və mübahisələrə səbəb oldu. Sizcə, Şah İsmayılı niyə Azərbaycan xalqının çoxu qəhrəman kimi görmək istəyir?

- Bir neçə səbəbi var. Azərbaycanda şiə xalq kütləsi İsmayılı sevir. Çünkü şiəliyi ölkəmizə o gətirib. Sovet zamanında Moskva Şah İsmayılın öyülməsinə imkan yaratdı. Bu Sovet ideologiyasına uyğun idi. Sovet izn verməsəydi, kim cəsarət edib bu qədər poema yaza bilərdi. Halbu ki, Axundovdan Sovet İttifaqı yaranana qədər bütün aydınlar Şah İsmayılın təsis etdiyi Səfəvi xürafələriylə intelektual mübarizə aparmışlar.

- Bilirsiniz ki, M.F.Axundovdan, C.Məmmədquluzadədən üzübəri ölkəmizdə dinin və dindarların saxtalığı barədə maarifləndirmə işləri aparılıb. Bu hərəkət bu gün də davam edir. Ancaq insanlar yenə də dindarların təsiri altına düşərək canlarını fəda edəcək qədər fanatikləşirlər. Bunun səbəbi nədir?

- Bu gün Azərbaycanda maarifləndirmə işi davam etmir. Kimdir Axundov qədər din tənqidi edən, sanballı yazılar ortaya qoyan? Ya da Molla Nəsrəddin məktəbi kimi? Dövlət də son zamanlar cəmiyyətin dinlə yatıb, dinə uyub, dinə başını qarışdırıb dünyadan xəbərsiz qalmasına meyl göstərir. Sovet hökuməti dini yaxşı susdurmuşdu. Ancaq Azərbaycan müstəqillik əldə edəndən sonra din yenə də dirildi. Dövlətin mədəni təbliğatı olmalıdı. Məscidlərdə mikrofonnların səsi susdurulmalı, uşaqların yas törənlərinə qatılması yasaqlanmalı, İrandan gələn məsriyyəxanların qarşısı alınmalıdır. İrandan Azərbaycana heç bir zaman müsbət bir şey gəlməyəcək. Ancaq “Şeyx Nəsrullah”lar gələ bilər.

Quran kitabında niyə Məhəmmədin məqsədlərinə və mənafeyinə uyğun ayələr mövcuddur?

- Məhəmməd güclü bir ərəb lideri olub. Ərəbləri birləşdirərək Bizans və Sasani istilasından azad etməyə çalışmış və bunu başarmışdı. Bütün məqsədi bu olmuşdu. Allahdan bilgi alması filan da yalan və iftiradı. Allahdan vəhy almaq nə deməkdir? Məhəmməd bir ərəb olaraq Məkkədə zəif idi və tək qadını var idi. Mədinədə gücləndikdən sonra öncə yəhudilərin mülklərini yağmaladı. Nəzərə alın ki, o dövrdə ərəblərin sayı az idi. Ona görə də Məhəmmədin dörd qadın və saysız cariyyə planı ərəb əhalisinin sayını artırmaq məqsədi güdürdü. Bu plan da işə yaradı. Qısa sürədə ərəb əhalisinin sayı yüksəldi.

- Sizə görə “Quran”ın əsl müəllifi kimdi?

- Quranın bir neçə müəllifi var. Tarixdə də bir neçə dəfə dəyişdirilibdir. Məsələn, mən Xəlil Fərahisinin əruz elmi üzərinə kitabını oxuyurdum və orada 2-ci xəlifə Ömərin Quranda keçən bir neçə sözün anlamını bilmədiyini yazır. Qurandakı sözlər onların anlayacağı sözlərə dönüşdürülür. Quranı ərəb şairlərinin yazdığı inancındayam. Bir tək adamın əsəri deyil. Daha doğrusu inancında deyiləm, araşdırmalarım bunu göstərdi.

- Din adamlarının belə bir deyimi var. Deyirlər ki: “Əgər yer kürəsində bütün dənizlərin suyu mürəkkəb və meşələrdəki ağaclar da qələm olsa, “Quran”ın təsvirini yazıb bitirə bilməz”. İnsanlar arasında bu cür fikirləri niyə yayırlar?

- Cəfəngiyyat. Elmlə məşğul olmaq lazımdır. Kainat sonsuzdur. Başqa ölkələr indi başqa planetlərə gedirlər. Quran ərəbcə bir mətndir və içində çoxlu xətalar və yanlışlar var. Məsələn, Quran bir neçə ayədə yer kürəsinin düz olduğunu yazır. Kosmosun işıqlı olduğunu yazır. Dağların olduğu yerdə zəlzələnin olmayacağını yazır. Buna bənzər çoxlu xətalar var. Hamısını elm çürütmüşdür.

- Quran kitabı müasir dövrlə ayaqlaşırmı?

- Yox. Müasir elmlər Quranın başdan sona ağıl düşməni olduğunu göstərməkdədir. Dilçilik baxımından da Quran əksik və xətalarla dolu bir mətndir.

- Hazırda hansı kitablar üzərində işləyirsiz və onları Azərbaycan, yoxsa avropalılar üçün yazırsız?

- Xəyyamın, Məhsəti Gəncəvinin, Hafiz Şirazinin və Zəkəriyya Razinin dünyagörüşlərini incələyib tamamlamışam. Xəyyam kitabım 2-3 aya çap olacaq. 2020-ci ildə də digərlərini çap etdirməyi planlaşdırıram. Harada mümkün olasa orada çap etdirəcəyəm. Bu Avropada da ola bilər.

- Necə düşünürsü, islam dinini yaratmaq Məhəmmədin öz ideyası olub?

- Özünün və yaxınlarının ideyası olmuş.

- Şeirləriniz hansı xarici dilə tərcümə edilib?

- Fincəyə.