Şanslı insan necə olur?

Bir neçə il əvvəl Rusiyada belə bir hadisə yaşanmışdı. Surqut şəhərinin sakini lotoreyada 40 miliyon rubl pul udmuşdu, amma hədiyyəsinin arxasınca getməmişdi. Yəni, qanunla udduğu pulu təşkilatçılardan almağa müraciət etməmişdi. Lotoreya təşkilatçıları isə qalibi axtarmaqdan bezmirdilər. Çalışırdılar ki, onu tapıb üzə çıxartsınlar. Onlara yalnız bir şey məlum idi: lotoreya biletinin qeydiyyata alındığı yer-Surqut şəhəri. Rusiya dövlət lotoreyası tarixində udulan ən böyük pul məbləğinin sahibini heç kim tanımasa da hamı onu “şanslı” adlandırırdı...

 “Şanslı insanlar”, “şanslı adam”, “bəxtigətirən şəxs” sözlərini həyatda hər zaman eşidirik. Kimisi azart oyunlarda çoxlu pul qazandığı, kimisi inanılmaz qəzalardan sağ çıxdığı, kimisinin işi “yağ kimi” getdiyi və s. hallarda şanslı adlandırırlar. Və ya “Allah üzünə güldü” sözlərini işlədirlər. Ancaq hamı üçün maraqlıdır ki, “şans” nədi, “şanslı” kimdi və necə “şanslı” olmaq olar?

“Şans” termini üzrə araşdırma aparan ingilis psixoloq- professoru Riçard Vaysman “şans”a başqa prizmadan yanaşır. O, deyir ki, həyata pozitiv baxanlar daha şanslı insanlardı. Və insanın şansı öz əlindədi. Onun dilincə desək, “hər kəs öz şansını özü yaradır”.  Onu artıra da bilər, azalda da.

Ümumilikdə isə, Vaysman şansa belə yanaşır: “Bir neçə saniyəlik pis şans bizim uzun illər arzulamadığımız vəziyyətdə yaşamağımızı saxlaya bilər. Əksinə, bir anlıq yaxşı şans həyatımıza ömür boyu sevinc gətirər”.

Şans- olmayacaq bir olayı olanaqlı hala gətirmə gücünə sahibdi: yaşam və ölüm, qazanc və itirmək, sevinc və kədər arasındakı fərqi yaradır. Vaysman bu fikirinin çoxlarına xoş gəlməyəcəyini anlayaraq yazır: “Çünkü insan, gələcəyinin öz nəzarəti altında olduğunu düşünməkdən xoşlanır!”

O, belə bir sual da ortaya qoyur. Əgər gələcək bizim öz əlimizdə deyilsə, o zaman şansımızı özümüz necə yarada bilərik?

Bu sualın cavabını Vaysmanın Londonun küçələrində həyata keçirdiyi sadə bir araşdırma cavab verir. Küçədə rastlaşdıqları insanlarla danışan araşdırma qrupu belə bir ilginc sonluqla qarşılaşırlar: sorğululardan 50 faizi özlərini “şanslı” görürkən, 14 faizi “şanssız” olduqlarını dilə gətiriblər. Araşdırmaçılara maraqlı gələn odur ki, həyatlarının bir məqamında “şansı” tapan insanlar, digər sahələrdə də şanslı olduqlarını düşünüblər. Məsələn, “karyeramda bəxt üzümə güldü”-deyən bir respondent şəxsi həyatında da şansı yaxaladığını söyləyib.

Yaxşı və pis şans

   

Eyni şəkildə işində şanssız olduğunu deyənlər, həyatlarında da bununla qarşılaşdıqlarını söyləyiblər. Vaysmanın bu sadə araşdırması yaxşı və pis şansın mövcudluq göstəricisini ortaya qoydu. Bu hazırda da belədi. Həyatda insanların bir qismi şanslarının daima yaxşı getdiyini, bir qismi isə həmişə bəxtləri gətirmədiyini düşünürlər. Vaysman araşdırma zamanı onu da müəyyənləşdirir ki, insanların çoxu şansın olub, olmamasını sırf  qədərlə əlaqələndirirlər.

Şansa “qədər” deyə bilərikmi? İnsanların bəziləri “mən çox şanslıyam”, bəziləri isə “şans heç üzümə gülmədi” deyirsə, bunda qədərin barmağı ola bilərmi? Vaysman qədərin bu məsələyə dəxli olmadığını “Şans Faktoru” kitabında izah edir.

Professora görə şanslı və şanssız insanlar arasında dörd basilica fərq var:

1. Şanslı insanlar həmişə təsadüflərlə bağlı fürsətlərlə qarşılaşırlar. Həyatlarında önəmli təsirləri olacaq insanlarla təsadüfən tanış olurlar və gözlənilməz sürprizlərlə rastlaşırlar. Şanssız insanlar da isə bu tip məqamlar hədsiz az olur.

2. Şanslı insanlar səbəbini bilmədən həmişə doğru qərarlar verirlər. Şanssız adamların qərarları isə daima yanlış olur.    

3. Şanslı insanların xəyalları sehirli çubuq dəymiş kimi bir anda gerçəkləşir, məqsədlərinə çatırlar. Şanssız insanlar üçün durum yenə də bunun tam tərsidi. Yəni, xəyallaırı fantaziyadan o tərəfə keçmir.

4. Şanslı insanlar şanssızlığı şansa döndərmək istedadına malikdirlər. Şanssız adamların belə bir qabiliyyəti yoxdu və pis şansları onlara hər zaman sevincsizlik, uğursuzluq gətirir.  

Naməlum adamın təcrübəsi

Türkiyədə adı heç bir yerdə keçməyən bir şəxs “nədən bəzi insanlar inanılmaz dərəcədə şanslı olurkən, başqaları buna sahib deyillər?”-deyərək, on il psixoloji araşdırma aparır. Bu adam bəzi insanların həmişə doğru zamanda doğru yerdə olduqlarını, digərlərinin isə uzunuzadı şanssızlıqdan şikayət etdiyinin fərqində imiş. Bir gün ölkə qəzetlərində elan verərək özlərini həmişə şanslı ya da şanssız sayan insanların onunla təmasa keçməsini xahiş edir.

Nəticədə yüzlərlə qadın, kişi könüllü olaraq araşdırma obyektinə çevrilir. O, internet forumlarda yazır: “İllər boyunca onlarla söhbətləşdim, yaşayışlarını gözdən keçirdim və təcrübəyə qatılmalarını saxladım. Sonuç onu göstərir ki, insanlar nədən şanslı və ya şanssız olduqlarını tam olaraq bilməsələr də düşüncələri, davranışları bu durumu böyük ölçüdə açıqlayır”.

O, daha bir təcrübə həyata keçirir. Həm şanslı, həm də şanssız insanlara bir qəzet verir və onlardan tələb edir ki, qəzeti vərəqləyərək içində nə qədər şəkil olduğunu sayıb ona söyləsinlər. Qəzetin ortalarında isə bir yerə 5 sm ölçüdə olan fontla (şiriftlə) “təcrübə aparana bunu gördüyünüzü söyləyin və 250 dollar qazanın” – cümləsi yazılmışdı.

 “Hər kəsin üzünü sabit baxışlarla süzürdüm. Şanssız insanlar bu cümləni görməyib keçdikləri halda, şanslılar həmən fərqinə vardılar. Şanssız insanlar şanslılardan daha gərgindirlər. Fürsətlərini həmişə qaçırırlar, çünki başqa bir şeyi axtarmağa tələsirlər. Məsələn, partilərə mükəmməl həyat yoldaşlarını tapmaq düşüncəsiylə gedərlər. Buna görə də fürsətlərini qaçırırlar. Bəlli iş elanlarını tapmağa qərarlı bir tərzdə qəzetləri vərəqləyərlər və digər iş yerlərini nəzərdən qaçırarlar. Şanslı insanlar isə daha rahat və açıqdırlar. Dolayısı ilə yalnız axtardıqlarını deyil, orada olan bütün elanlara nəzər yetirərlər.”

Naməlum şəxs başqa bir təcrübəyə əl atır. Bir qrup könüllü təcrübəçidən bir ay boyunca özlərini şanslı hiss etmələri, şanslı kimi davranmalarını istəyir. Onlara şans fürsətlərinin fərqinə varmalarını, hisslərini dinləmələrini tapşırır. Könüllülər bir ay sonra dönürlər və nələr olduğunu anladırlar. Nəticələr düşündürücü olur. Beləki, bu insanların 80 faizi artıq daha xoşbəxt, həyatlarından daha çox razı idilər və özlərini şanslı sayırdılar.

Və beləliklə, bu adamın “şans” faktoru üzrə araşdırmasının ip ucu professor Vaysmanın şanslı olmaq üçün dörd amilinə gedib çıxırdı:

1. Hisslərinizi dinləyin, normalda doğru çıxarlar

2. Yeni hərəkətlərə açıq olun

3. Hər gün bir neçə dəqiqənizi yaxşı şeyləri xatırlayaraq keçirin

4. Önəmli bir toplantı və ya telefon danışığı öncəsi özünüzü şanslı olaraq təsəvvür edin.

Şans çox zaman doğru çıxan bir təxmindi. Odur ki, şansınızı yoxlamaqdan çəkinməyin. Bu yazını oxuyandan sonar isə şanslı, yoxsa şanssız insan olduğunuzu öz-özlüyünüzdə müəyyən edə biləcəksiz. Həmişə şanslı olun!