Ad və onun sonu

Çox dayaz millətik. Kök sala bilmirik. Gah əlifba dəyişdiririk, gahdakı soyadımızı. Bu qeyri-ciddiliyin səbəbi nədir, düzü bilmirəm. Amma bəlkə də bunun səbəbini Molla Nəsrəddinin “Bəzi vaxt mən öz-özümdən soruşanda ki, biz nəyik? Öz-özümə cavab verirəm ki, “biz heç bir şeyik”” cümləsində axtarmaq lazımdı.

Uzun sözün qısası, xatirinizdədirsə bir müddət əvvəl familiyaların dəyişdirilməsi məsələsi gündəmə gəlmişdi. Geniş müzakirələr açıldı, familiya sonluqlarının necə olacağı və ya olması dartışıldı və bildirildi ki, soyad sonluqlarının, eləcə də soyadın dəyişdirilməsi məcburi xarakter daşımır. Sadəcə qeyd edildi ki, istəyənlər bu formada, yəni hazırlanıb təklif edilmiş formada dəyişdirə bilərlər. Guya ki, “Məmmədov”un çönüb “Məmmədli” olması əsil millilikdi. Soyad “Məmmədli” yazılsa o adamın Azərbaycana məxsusluğu bilinəcək. Bəlkə də doğrudu, amma məna yoxdu. Millət xaraktercə heç nədirsə, istəyirsən onun adını, soyadını Corc Buş qoy xeyri yoxdu.  

Ruslar Azərbaycana gələnə qədər sənədləşdirmə sistemi yox səviyyəsində idi. Çoxlarının soyadı belə yox idi. Yaşlı insanlardan soruşanda ki, nə zaman doğulmusan deyirdilər ki, çoxlu qar yağanda, bərk yağış yağanda, nə bilim möhkəm külək əsəndə, dumanlı vaxtı və s. Dəqiq tarix bilinmirdi. Ancaq ruslar gəlib bir sənədləşdirmə sistemi yaratdılar, insanlara doğum şəhadətnamələri verdilər, familiya qoydular. Bu gün isə az-çox formalaşmış familiyamızı arxivə göndərirlər. Məqsədim rusa ayaq yeri vermək deyil. Sadəcə onu göstərmək istəyirəm ki, millət olaraq dünyada yerimizi tapa bilmirik. Gündə bir şeyimizin dəyişdirilməsi isə bizi oturuşmuş millətlər sırasından tamamilə ləğv edəcək, silib atacaq. Bəyənmədiyimiz ermənilərn və gürcülərin özlərinə məxsus əlifbaları və soyadları var. Bəlkə biz atəşpərəst olaraq qalmalıydıq, heç dinimizi də dəyişməli deyildik. XXI əsrdə dünya uranı zənginləşdirdiyi, kosmosda şəhər saldığı vaxtda bizi familiya ilə oynamağa nə məcbur edir ki? Belə xırda-para və ya milli adlandırılan işləri lap qədimdə etmək lazım idi. Edilməyibsə indi o cür məsələləri boş verin getsin. Durduğumuz yerdən, olduğumuz kimi də tariximizi başlayaq yazmağa və davam etdirməyə.

Birdəki əgər dövlət doğrudan da milləti düşünürsə, onda millətin normal yaşayışı üçün ciddi addımlar atmalıdı. “Hacıyev”in “Hacıbəyli” olması adama çörək, iş vermir, sosial problemini həll etmir. Baxmayaraq ki, əksər vətəndaşlarımız ədəbazdılar, qəpiyə güllə atırlar, amma evlərinə çanaq antena quraşdırırlar, əllərində iki mobil telefon gəzdirirlər, iPhone telefonlarını gözümüzə soxurlar. İnanın ki, onların çoxu işsizdir, qaz, işıq pulunu ödəyə bilməyənlərdi. Onlar üçün heç fərqi də yoxdu, soyadları “Verdiyev” olacaq, yoxsa “Verdili”. Onlara iş lazımdı, kommunal xərclərin aşağı olması lazımdı.

 İnsanlara soyadlarla bağlı milli xüsusiyyətlilik başa salınmalı idi, onlar maarifləndirilməli idilər. Qalanı, yəni sonrakı proses onların öz ixtiyarına, seçiminə buraxılmalıdı. Kim necə istəyir elə də qoysun. Lap Putin kimi.