Əli qabarlı zəhmət adamları bayramlarını çox çətinliklə qazanıblar. 86-ci
il hadisəsindən sonra, 1896-cı ilin 1 mayında Amerikada 350 min fəhlə yenidən hüquqlarının
müdafiəsinə qalxır. Azərbaycanda isə bu 1904-cü ilə təsadüf edir. 1920- ci ildən
başlayaraq, düz 72 il azəri fəhlələr mayın birini bayram edib, əmək paradına
çıxıblar.
Amma SSRİ-i süqut edəndən sonra keçmiş sovet respublikalarının əksəri
bu bayramı təqvimlərindən çıxarmağa nail oldular. Elə Rusiyanın özü 1997-ci
ildə Dünya Zəhmətkeşlərinin Həmrəiylik Günü adından imtina edir. Ancaq ölkə
indi 1 Mayı bahar və əmək bayramı kimi qeyd edir. Məzmunca bayram ölkəmizdəki
kimi tam ləğv edilmir və ən azından əmək bayramı təki keçirilir. Azərbaycanda 1
May bayram statusundan 1992-ci ildə Əbülfəz Elçibəyin prezidentliyi dövründə
məhrum edilib. Başqa cür desək, 1 May Sovetin qalığı və damğası kimi birdəfəlik
ləğv edilir. Bəlkə də, Əbülfəz Elçibəy bilirmiş ki, ondan sonra ölkədə insanlar
iş baxımından zəlil günə qalacaqlar, işsizlik baş alıb gedəcək, işləyən
tapılmayacaq ki, bu bayramı da özlərinə aid edib keçirsinlər. Ancaq məsələnin
digər tərəfi də var, bu isə fəhlələrin, işçilərin həmriyliyindən, hüquqlarının
qorunmasından gedir. Elçibəy o addımı ilə ölkəmizdə azdan çoxdan olan əməkçi
həmrəyliyinə də quş qoydu getdi. İndi 1 May yalnız xatirələrdə yaşanır. Bizdən
fərqli olaraq hazırda dünyanın 60 ölkəsi bu tarixi “əmək bayramı” kimi keçirir.
Təqvimin bu tarixində uzun illər əsil bayram abu-havası yaşanıb, əmək fədailəri,
əmək sevərlər küçələrə çıxar, parad keçirər, insanın cövhərinin doğurdan da iş
olduğunu dönə-dönə bəyan edərdilər. Ura-ura şüarları göyün yeddinci qatına ucalardı.
Bu mənzərələri kəndimizdə televizordan izləyərdim. O zamanlar dədəmgildən xahiş
edərdim ki, məni rayon mərkəzinə və ya Bakıya parada aparsınlar.
Təssüf ki, sonralar tarixi hadisələr və şəxslər bu bayramın üstündən
xətt çəkdilər. O gündən sonra kəndli və fəhləlrimiz bayramsız qalır. Artıq 29
ildir ki, onları bu tarixdə təbrik edən yoxdur. Elə bilki o bayramın ləğvi
dövlətçiliyimizə deyil, rejimin maraqlarına xidmət elədi. 1 Mayın ləğvi ilə əməkçilər
də yaddan çıxdı. İndi fəhlə hüquqlarının müdafiəsi də yetərincə qorunmur.
Müssisələrin əksəriyyətində heç həmkarlar ittifaqları belə yoxdur. Yerli və xarici
şirkətlərin əksəriyyətndə fəhlə hüquqları az qala hər gün pozulur, iş zamanı
ölən fəhləni zibil yeşiyinə atırlar ancaq heç kim səsini çıxarmır. 1 May
olsaydı nə olardı? Parad olardı, insanlar küçələrə çıxıb iş tələb edərdilər,
hüquqlarının tapdanmasına etiraz edərdilər. Dövlət zəhmətkeşlərin bayramından
qorxmalı deyil. Əksinə bu təntənəni saxlamaq gərəkdir. Axı indi Azərbaycan
zəhmətkeşi (əgər varsa) külüngünü bəyənmədiyiniz Rusiya üçün yox (güyaki
azərilər ruslar üçün işləyirdilər də. Sadəcə çox axmaq fikirdi), müstəqil
dövləti üçün, xalqı üçün vurur.
Həmrəylik günü dedikdə insanların hüquqlarının müdafiəsi, iş şəraitinin
yaxşılaşdırılması və sairə nəzərdə tutulur. Arif Rəhimzadə çıxışlarının birində
belə söz demişdi: “Bu, nə sovet hökumətinin, nə də sosializmin problemiydi. Bu,
daimi problemdir. Kapitalist ölkələrində də belə problemlər olub və indi də
var. Azərbaycanda da belə problem var və həmişə olacaq. Həyat varsa, bu
münasibətləri tənzimləyən bir həmrəylik lazımdır. 1 mayın qarşısında duran
vəzifələr bu gün də aktualdır, problemlərin həlli üçün həmrəyliyə ehtiyac var”.
Deməli tərpəniş var. Onda gəlin 1 mayı bərpa edək.
1 May bayramınız mübarək olsun!
Yorumlar
Yorum Gönder