Bir neçə il bundan qabaq Dünya Bankının başçısı Robert Zellik Vaşinqtonda
maraqlı bəyanatla çıxış etmişdi. O söyləmişdir ki, krizislər zamanı Çin böyük
iqtisadi artımla dünyanı heyran edə bilər. Doğrudan çox təəcüblü təzaddır. Dünya-aləm
böhrandan əziyyət çəkir, ölkələrin iqtisadiyyatı zəifləyir, amma Çin mövcud
iqisadi gücünü daha da artırmaq məqamı güdür. Hamıya bəllidir ki, Çin
məhsulları keyfiyyət baxımından pis gündədir. Azərbaycan bazarının böyük
faizini Çin malları təşkil edir. Az qisim varlıları çıxmaq şərtiylə hamımızın
evində, əynində, məişətində bu ölkənin məhsulları başlıca yer tutur. Ona görə
də Çin malının nə və nədən ibarət olduğunu izah etməyə ehtiyac yoxdur. Hətta
əhali arasında o ölkənin məhsullarının əla keyfiyyət brendi də var: “iki
günlükdür”.
Keyfiyyətsiz olmasına baxmayaraq Çin bu gün dünya bazarlarında
liderlik edir. Bəs Çin iqtisadiyyatının sirri nədədir? Əvvəla ondan başlayaq
ki, Çin iqtisadiyyatı üçün keyfiyyət deyil, kəmiyyət önəmlidir, yəni kəmiyyət
əsas tutulur. Keyfiyyətsiz çoxlu məhsul istehsal edərək bazara girmək və ucuz
qiymətlə diqqəti cəlb etmək- bu ölkənin iqtisadi xarakterlərindən biridir. Digər
tərəfdən Çin stimul verici tələbata tez və aqresiv təsir etməyi bacarır. Təsəvvür
edin ki, dünyada o çeşiddə, növdə məhsul yoxdur ki, Çində istehsal edilməsin. Ağır
və elmi texnikadan, odlu silahdan tutmuş, adi fitə qədər hər bir şey bu ölkədə
əmələ gətirilir. Bu cür çeşidli, genişmiqyaslı istehsala isə yalnız
“kserokopiya” vasitəsilə nail olunur. İstənilən keyfiyyətli və bahalı məhsulun
eynisini Çin istehsalçıları köcürmə üsulu ilə yaradırlar. Çin məhsullarının
ucuz və keyfiyyətsiz olmasının bir növ səbəblərindən biri də elə budur.
Azərbaycanda əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağı olduğundan
bazarlarda ucuz əmtəəyə üstünlük verirlər. Ucuz məhsul isə ancaq Çinindir. Qeyri-iqtisadi
qanunauyğunluğa baxın ki, ölkəmizdə yerli istehsal olan ayaqqabı Çindən
gətiriləndən iki dəfə bahadır. Bu tipli nümunələr digər yerli məhsullara da aiddir.
İqtisadçıların dediyinə görə Çin iqtisadiyyatının güclənmə səbəblərindən bir də
ondan ibarətdir ki, tələbatın aktivləşdirilməsi ilə əsasən hökumət məşğul olur.
Bu məqamda ölkəmiə nəzər salaq. Neftin qiyməti birjalarda
aşağı-yuxarı oynayandan sonra hökumət ayılıb ki, neftdən kənar sahələri
dirçəltmək lazımdır. Amma yenə də strategiyanı düzgün qurmadılar. Məcburi “kütləvi
pambıq əkini” metodu fermerlərin işini alt-üst etdi. Hökumətin məsləhət aldığı
texnoloqlardan bir ağlı kəsəni demir ki, bəs ölkədə neftdən kənar sahələrin
inkişafını istəyirsiniz kimisə, nəyisə əkməyə və toplamağa məcbur etməyin! Şərait
yaradın, vergidən bir neçə illik azad edin və sair tədbirlər görün.
Zellikin digər maraqlı bəyanatı diqqətin Mərkəzi və Şərqi Avropa
ölkələrinə yönəltməyin lazım olduğunu bildirməsi olmuşdur. O bütün ölkələrin
hökumətini işsizlərin artması şəraitində təhlükəli olan himayəçilikdən
(qohumbazlıqdan) xəbərdar edib, ondan çəkinməyi tövsiyə etmişdir.
Məncə tövsiyədən ölkəmiz daha çox yararlanmalıdır. Qohumbazlıq, yerlibazlıq
ölkəmizdə əsas genetik problemlərdəndir. Azərbaycanda “haralı” sözü
müqəddəsləşir. “Haralı”nın cavabı isə “azərbaycanlı” deyil. Azərbaycanda
azərbaycanlı yox, naxçıvanlı, qazaxlı, şəkili, bakılı, şəmkirli və sairə var.
Pyotr hər döyüş qabağı deyirmiş ki, “... təki Rusiya yaşasın,
Rusiyanın şan-şöhrəti qüdrətlənsin”.
Azərbaycan uğrunda şanından,
şöhrətindən keçən insanı tarix bəlkə nə zamansa yaradacaq, amma indi isə o
yoxdur.
Yorumlar
Yorum Gönder